Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
áfach
ag
aga
agaill
agairt
agáit
agallamh
agard
ágh
aghaidh
aghlot
agnóisí
agó
agóid
agra
agrach
agróir
aguisín
agus
agús
aibéil
áibhéalta
Seans gur foirm é agam de:
ag »
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
tá aithne agam ar
aird, aire (tá beann aige ar a chlú); spleáchas (níl beann agam ort; tá mé beag beann ort)
maireachtáil (an Té a bhí agus atá agus a bheas go brách); focal a úsáidtear chun cáilíocht, bail nó staid a lua le duine nó rud (bhí aimsir bhreá ann; tá sé go maith; dá mbeadh am agam; conas tá sé?; ní bhíodh sé ag obair; beidh sé ag súil leat; ní raibh sé ach bliain d'aois)
cén ceann nó duine díobh (cé acu is fearr leat? níl a fhios agam cé acu)
scair, cuid (cion duine a fháil; tá mo chion agam)
socrú chun bualadh le chéile (coinne a dhéanamh le duine); súil (ní raibh aon choinne agam leat)
bac, go háirithe bac gaoil chun pósta; gaol (col ceathar, col seisir); drochbheart, gníomh uafásach; briseadh móide nó focail; gráin, drogall (tá col agam leis; bhí col orm é a dhéanamh)
dealramh (tá cosúlacht na sláinte air; tá cosúlacht báistí air); macasamhail, pictiúr (tá a chosúlacht anseo agam); go leor (d'ól siad cosúlacht)
tá cuimhne agam, agat etc., ar
aire, freagracht (cúram tí, cúraimí stáit); clann, teaghlach (lánúin gan chúram); dualgas, diúité (ag freastal ar mo chúram féin); gá (níl aon chúram agam de)
i gcás go (dá mbeadh airgead agam; dá mba liomsa é)
déanamh díchill i ndiaidh ruda; iomaíocht (ag dréim, i ndréim, le duine, faoi rud); súil (níl raibh dréim agam leis; ag dréim le hardú céime)
mír fhaisnéiseach a úsáidtear leis an gcopail (bean is ea í; tá a fhios agam nach ea; ní hea, ach is ea a chaill mé é)
buntáiste; deis, oscailt (faill a fháil ar dhuine); am, achar (dá mbeadh faill agam é a dhéanamh)
níl, ní raibh, a fhios agam (ní fheadar cá bhfuil, cá raibh, sé)
suim airgid atá amuigh ar dhuine; coir nó peaca (maith dúinn ár bhfiacha); luach, costas (níl fiacha na mbróg agam); oibleagáid, iallach (tá sé d'fhiacha ort é a dhéanamh)
an uile (gach lá, bliain, duine; gach re fear); an uile rud (gach a bhfuil agam, gach a bhféadfainn)
cheal, in éagmais, in easnamh, de dhíth (gan airgead, gan chosaint, gan déanamh, gan an t-am agam, gan mo chead, gan focal as); i dtaobh le (gan agam ach iad); (leis an diúltach) (dúirt sé liom gan teacht)
an obair a bhíonn ar siúl ag duine de ghnáth (do ghnó a dhéanamh); feidhm, cás (gnó do dhochtúir é); obair thráchtála (gnó a chur ar bun); gá, riachtanas (tá gnó agam díot; níl gnó agam leis); cúis, cúram (déanamh do ghnó de rud a bheith agat); gnáthchúrsaí (gnóthaí an tsaoil); obair, déantús, cúram (gnóthaí Dé)
a úsáidtear le briathra i gcaint indíreach (gur ina ionad san aimsir chaite)(deir sé go bhfuil ocras air, fan go bhfeicfidh mé, b'fhada liom go mbeadh sé déanta agam)
(moladh) mo cheol thú! (comhbhrón) tá trua agam duit
mír a thagraíonn d'ainmfhocail san iolra agus a úsáidtear (in aonad siad) i ndiaidh na copaile, nó sa chuspóireach (ní hiadsan iad; briseadh iad; daoine mar iad; níl agam ach iad)
rud atá ina shamhail de rud eile (tá macasamhail na mbróg sin agam féin); cóip cheart
barúil mheáite, breithiúnas (do mheas a thabhairt ar rud); cion, urraim (níl meas agam air, mise le meas); luacháil (earraí a mheas); ceapadh (mheas mé go dtiocfá); mórchúis, mustar
(leis an gcopail) tá sé in am, thar am, agam
duine atá naimhdeach leat nó a throideann tú; tír nó fórsa airm in aghaidh tíre eile; rud mar bhia, etc. nach réiteodh leat (níl aon namhaid agam ach é)
chomh láidir is atá rud, láidreacht; fórsa, cumhacht (neart na tola, na gaoithe; de neart reatha); go leor, dóthain duine (tá neart ama againn); leigheas (dá mbeadh neart agam air); cumas (níl neart agam teacht as)
mír chomparáide (tá tú níos óige ná mé; dá mbeadh níos mó airgid agam)
pointe ama, am áirithe; cás nó teagmhas áirithe (rugadh air san ócáid); cúis, leithscéal (ócáid scannail); gnó, cúram (an ócáid a thug ann mé); feidhm, críoch (níl aon ócáid agam leis; rud a chur ó ócáid)
eagar, socrú rialta ar rudaí i spás nó in am (ord aibítre; tá siad in ord agus in eagar agam); eaglaisigh faoi riail (ord Loreto, ord San Doiminic); eagraíocht faoi aon riail (An tOrd Oráisteach)
mórán (níl puinn airgid agam; níl puinn air; an bhfuil puinn agat?)
a bhaineann le reitric; (le ceist) ní ar thóir eolais ach mar ráiteas ann féin (mar shampla, nach bhfuil an ceart agam?)
foirm (i riocht aingeal); bail, cuma, cás (i riocht pléascadh, i riocht báis); acmhainn, lán (tá mo riocht ite agam; ná téigh thar do riocht leis)
an rud a thoghtar (bain do rogha astu; is tú mo rogha); an rud is fearr le duine (mo rogha bean, rud); malairt (níl an dara rogha agam); togha, scoth (is í rogha ban Éireann í)
ní éigin gan a ainm a lua (an rud sin a cheannaigh tú); cúrsa, scéal (an rud a tharla, atá le rá agam); gníomh, beart (an rud a rinne sé); créatúr beo (tá rud beag aici; an rud óg; nach é an rud salach é); acmhainn, sochar (tá rud aige sin; fuair sé rud maith orthu); ní a iarrtar (déan rud ar d'athair); imní, brón (ná bíodh rud ort faoi)
mistéir; scéal nach bhfuil a fhios ach ag duine amháin nó ag fíorbheagán daoine; beartú, intinn (tá rún agam dul ann); tairiscint fhoirmiúil os comhair cruinnithe (rún a mholadh, a rith); grá geal, leannán (a rún mo chroí)
dóthain duine de bhia, de dheoch etc. (tá sáith beirte ann; tá mo sháith agam den obair seo; tá a sáith le rá aici)
mír a thagraíonn d'ainmfhocail iolra agus do dhaoine i gcoitinne agus a úsáidtear mar ainmní briathair (leabhair bhreátha ach níl siad léite agam; deir siad go bhfuil drochaimsir air)
deimhniú (tá siúráil agam air)
ciúin, réidh, gan chorraí; ar sos, ar suaimhneas (farraige, aimsir, shocair; fan (go) socair); socraithe (bhí sé socair agam dul ann); réidh, críochnaithe (tá an duine bocht socair)
cion, taitneamh (chuir sé spéis inti); fonn breis eolais nó aithne (ar rud), suim, fiosracht (níl spéis agam ann; más spéis leat é)
teacht chomh fada le (nuair a shroich siad port; tá an dá scór sroichte aige); fáil, gnóthú (shroich sé bean mhaith dó féin); síneadh (má shroichimse chomh fada leat); teacht (níl sroicheadh agam air)
brionglóid; cuimhneamh (ní raibh aon taibhreamh agam go ndéanfá é; bíonn rudaí á dtaibhreamh dó)
gnáthú (taithí áite, na sacraimintí); nós, béas; cleachtadh (tá taithí agam air; dul ina thaithí; rud a thaithí)
neart, fórsa (le teann na gaoithe); strus, straidhn (is iomai teann a rug air); béim (teann a chur ar fhocal, ar do ghuth); taca, tacaíocht; gustal (tá teann ar a chúl aige); muinín, dánacht (níl teann agam air sin); cumhacht, údarás (cathain a tháinig sé i dteann?); ardphointe (i dteann a réime; le teann oilc a rinne sé é)
dánacht, tiarnúlacht; buannaíocht (tá teanntás agam air)
faoi do bhun, in íochtar, in áit íseal (thíos sa ghleann; thíos i bpoll, i mo phóca); níos faide síos (an ceann thíos den bhord); thuaidh (thíos i Málainn); scríofa, breactha, síos (tá sé thíos sa leabhar aige); ar an tine (tá an citeal thíos agam); cloíte, chun deiridh (ní tusa a bheidh thíos leis ach mise)
muinín, iontaoibh (a thabhairt le) (níl aon trust agam as; duine a thrust)
pictiúr san aigne, oipineon (tá tuairim agam; cad é do thuairim de?); barúil (is é mo thuairim é); amhras (ní chuirfeá faoina thuairim é)
