Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
dealú
dealús
deamhan
deamhas
dea-mhéin
dea-mhúineadh
déan
déanach
déanaí
déanamh
deann
deannach
deannachtach
déanta
déantóir
déantús
déantúsaíocht
déantúsán
deara
dearadh
dearbh
dearbh-
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
rud a líonann spás agus is féidir a láimhseáil nó a fheiceáil, etc.; stuif nó substaint fhisiciúil; an stuif a ndéantar rud as, ar nós olann, cailc, cré, etc.; an rud atá i gceist nó faoi thrácht (ábhar na cainte); cúis (ábhar gáire); cúrsa (tá sé ag imeacht ar a ábhar féin); suim áirithe (ábhar airgid); sileadh i gcneá, angadh; duine a bhfuil tréith nó aidhm ar leith aige (ábhar dea-dhuine, ábhar sagairt); pas, beagán (tá sé ábhar daor)
cáineadh ar dhuine as rud éigin a rinne sé nó a dúirt sé
ceann den dá rud chrua cosúil le cnámh a fhásann ar cheann ainmhithe áirithe (ar nós eallach, fianna etc.); cuach óil; gob (diallaite, ancaire, etc.); gléas ceoil gaoithe (a bhíodh déanta as adharc uair amháin, ach gur gléas miotail atá inniu ann); gléas rabhaidh (i bhfeithicil)
cloch luachmhar a dhéantar as grianchloch
substaint shnáithíneach as a ndéantar cláir nó éadach tinedhíonach
tor síorghlas agus caora corcra air as a ndéantar ola aitil
substaint mhín gheal ghléineach de mhianach aoil a ndéantar ornáidí as
pór gabhar, cat nó coiníní a bhfuil clúmh fada orthu; snáth nó éadach a dhéantar as an gclúmh sin
deoch a dhéantar as feoil nó glasraí a bhruith in uisce, súp, sú
púdar geal a dhéanann cloch aoil dhóite agus a ndéantar moirtéal nó suimint as, nó a úsáidtear in uisce chun ballaí a ghealadh
bia a dhéantar as plúr nó min
ó áit nó ionad (bain as do phóca é, léigh mé as leabhar é, lig as an rang é, d'íoc sí as a tuarastal é, as measc na ndaoine, as gach aird); ó ábhar nó meán nó staid nó foinse (déanta as adhmad, nite as uisce, rinne sí as a stuaim féin é; baisteadh as a athair é); ó raon (as amharc, as éisteacht); i ndíth (as obair, as seilbh, tá sé as a mheabhair); de bharr (labhairt as fearg); dealú (a haon as a dó)
galar a chuireann as d'fheadáin na scamhóg agus a dhéanann análú deacair, múchadh
an gharbhchuid de líon a ghlantar as sula ndéantar snáth de
feithid chealgach cheathaireiteach a dhéanann mil agus céir as ábhar a bhailíonn sí ó bhláthanna
leacht a dhéantar as tarra guail agus a úsáidtear i ndéantús ceimiceán
deoch mheisciúil a dhéantar as braich
biatas a ndéantar siúcra as
píosa airgid déanta de mhiotal; píosa ornáideach miotail a bhronntar ar dhuine as éacht éigin
leann déanta as braich
biotáille a dhéantar as fíon
báúil le duine as fabhar éigin a rinne sé duit
an t-ábhar amh as a ndéantar rud
snáth nó éadach a dhéantar as an gclúmh geal a fhásann ar phlanda cadáis
deoch the déanta as pónairí meilte rósta an chrainn chaife (a fhásann i dtíortha teo); bialann bheag
páipéar tiubh crua as a ndéantar boscaí, clúdaigh leabhar etc.
bia déanta as gruth bainne agus é brúite ina mheall crua
min nó plúr déanta as an ngráinne iomlán; arán donn
olann shíodúil an-bhog nó an t-éadach a dhéantar aisti
ainm ar phlandaí éagsúla a thugann ábhar snáithíneach as a ndéantar rópaí etc.
púdar déanta as pónairí an chrainn cacao; deoch a dhéantar leis an bpúdar seo (Úsáidtear an púdar freisin chun seacláid a dhéanamh)
an chuid de chos an arbhair a fhanann sa talamh tar éis a bhainte; cos arbhair nó féir; feadán caol déanta as páipéar nó plaisteach trína ndiúltar deoch
deoch bhríomhar a dhéantar as toradh
ceann de na hábhair a bhfuil rud déanta astu
miotal ruadhonn a ndéantar píopáin, pinginí etc. as
miotal an-láidir a dhéantar as iarann agus beagáinín carbóin curtha leis
caora beaga dubha a ndéantar subh astu
fíor duine nó ainmhí agus í déanta amach as cloch nó adhmad nó miotal
maróg chruinn déanta as plúr agus geir
déanta as eabhar, de mhianach nó ar nós an eabhair
ábhar fite a ndéantar cultacha agus brait as; seolta báid (long faoi iomlán éadaigh)
cruth fir déanta as sneachta
leacht searbh boird, a dhéantar as saghdar, fíon etc., agus a úsáidtear mar phicil torthaí agus mar anlann sailéid
deoch mheisciúil déanta as sú caor fíniúna
taos tanaí a dhéantar as ábhair mar phlúr agus bhainne a bhualadh ar a chéile
crann crua-adhmaid righin a ndéantar camáin etc. as
deoch láidir a dhéantar as sú na heorna, uisce beatha
duine a dhéanann uirlisí etc. as iarann nó as miotal eile
cnó mór blasta a bhfuil blaosc bhuí air ar dhéanamh báid (Déantar troscán an-deas as adhmad an chrainn ghallchnó)
cheal, in éagmais, in easnamh, de dhíth (gan airgead, gan chosaint, gan déanamh, gan an t-am agam, gan mo chead, gan focal as); i dtaobh le (gan agam ach iad); (leis an diúltach) (dúirt sé liom gan teacht)
